Халықаралық Transparency International жемқорлықпен күрес ұйымы жасаған зерттеудің қорытындысы осыған саяды.
2020 жылы еліміз 100 пайыздық көрсеткіштен 36 балл жинап, 180 мемлекеттің ішінде 113-орыннан көрінген. Биыл бұл көрсеткіш жақсарып 100 пайыздық көрсеткіштен 38 балл жинап 94 орынға жайғасты. Бұған дейінгі екі жылда көрсеткіш индексі 34 болған. Ең төменгі балл 2015 жылы – 28 болған еді.
Бұл көрсеткіштердің жақсаруы елімізде сыбайлас жемқорлықпен күрес дұрыс бағытта жұмыс жасап жатқандықтың белгісі. Бірақ әліде атқаратын жұмыстар жетерлік.
Сыбайлас жемқорлықпен күресу Қазақстанның бүгінгі күнгі күрделі мәселесі болып отыр. Үлкен әлеуметтік қасірет болып табылатын ол саяси даму тұрғысынан бір-біріне ұқсамайтын әлемдегі барлық елдердің қай-қайсысын да қатты алаңдататыны анық. Халықаралық Transparency International жемқорлықпен күрес ұйымының 100 пайыздық көрсеткіштен Дания мен Жаңа Зеландия 88 ұпаймен көш бастады. Сирия, Сомали және Оңтүстік Судан сәйкесінше 14, 12 және 12 ұпаймен соңғы орындарда. Эквадор (+39), Грекия (+50), Гайана (+41), Мьянма (+28) және Кореяны (+61) қоса алғанда, 26 ел айтарлықтай өсім көрсетті. 22 елдің рейтингі күрт төмендеді, оның ішінде Босния және Герцеговина (-35), Гватемала (-25), Ливан (-25), Малави (-30), Мальта (-53) және Польша (-56). Аймақтық контексте Батыс Еуропа елдері үздік деп танылды, онда сыбайлас жемқорлықты қабылдау деңгейі бойынша орташа балл 66 баллды құрады. Ең төмен ұпай жинаған аймақтар Сахараның оңтүстігіндегі Африка (32) және Шығыс Еуропа мен Орталық Азия (36) болып табылады. Қазақстан ЕКА елдер тобына (Еуропа және Орталық Азия) енді. Шығыс Еуропа мен Орталық Азия аймағында 19 мемлекет рейтингке ие болды. Көшбасшылар болды: Грузия – 56 ұпай, Армения – 49 ұпай, Беларусь – 47 ұпай, Черногория – 45 ұпай, Түркия – 40 ұпай, Қазақстан – 38 ұпай және Сербия – 38 ұпай. Олардан кейін Албания мен Косово (36 ұпай), Босния және Герцеговина мен Солтүстік Македония (35 ұпай), Молдова (34 ұпай), Украина (33 ұпай), Қырғызстан (31 ұпай), Әзірбайжан мен Ресей (30 ұпай) бар. ), Өзбекстан (26 ұпай), Тәжікстан (25 ұпай) және Түркіменстан (19 ұпай).
Аталмыш Дүниежүзілік қоғамдастық ұйымы пандемия кезінде халық пен бизнесті қолдау бойынша шаралар кешенін, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа жауапкершілікті арттыру және мемлекеттік қызмет көрсету секторын цифрландыру бойынша түзетулерді қабылдаған Қазақстан басшылығының қызметін оң бағалайды. Алайда, мұнымен қатар Қазақстан билігі ашықтық пен денсаулық сақтау шығындары туралы қаржылық ақпаратқа қол жеткізуге байланысты демократиялық бостандықтарды бұзуға, журналистердің, құқық қорғаушылардың және азаматтық қоғам өкілдерінің қызметіне негізсіз шектеулерге жол берілгендігін де көрсетіп отыр.
Мемлекеттің дамуына бұрынғы өткен ата-бабаларымыз да дөп басып «тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ» деген. Олардың әділдік пен турашылдықты ту еткендігін ғасыр қайраткерлері Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би және тағы да басқа біртуар билер мен шешендердің өмірі дәлел болатындығын біз тарихтан жақсы білеміз. Бізде сол секілді тарих беттерінен қалатын батыр бабаларымыз, би шешендеріміз секілді мемлекетіміздің дамуына және Тәуелсіздігіміздің баянды болуына өз үлесімізді қосып тарих бетінде алтын әріппен орын алуға ұмтылу керек. Әсіресе Тәуелсіздікті ту еткен жастар жағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті өзінен бастап, елдің дамуына серпін болу қажет. Бүгінгі күн ертеңгі тарих демекші келешек ұрпақтың болашағы баянды болу үшін адал еңбек ету қажет.
Дігәр Айтмұханбет
Жамбыл ауданы, Қарой ауылдық округі әкімі аппаратының бас маман іс-жүргізушісі
