Мемлекеттің тұрақты дамуының негізі – бәсекеге қабілетті жастар буыны, ал бұл тікелей жас Қазақстандықтардың білім мен білік сапасына, олардың ұмтылысы мен ынтасына байланысты. Алайда қазіргі жастардың арасында вейпинг немесе электронды темекіге деген әуестік күннен күнге көбейіп барады. Әлеуметтік желілерге блогерлер, танымал адамдардың осы құрылғыларды жарнамалап жастардың вейпингке деген қызығушылығын арттыруда. Электронды темекі дегеніміз – ішіне сұйық ерітінді құйылған, ауыстылылатын картриджі бар және никотин жеткізетін электрондық жүйеге (НЖЭЖ) жататын құрал болып табылады. Оның буында адам денсаулығына зиянды химиялық заттар бар. Олар: формальдегид, ацетальдегид, карбол қосындысы, ауыр металлдар (қалайы, мыс, хром, никель және т.б.).
Алғашында бұл құрылғы темекіні тастауға көмектеседі деп таныла бастады. Көптеген адамдар никотиннің әдеттегі мазмұны бар сұйықтықты таңдайды немесе электронды темекіні әдеттегідей біріктіреді. Электрондық темекінің қауіпсіздігіне денсаулыққа зиянды тек өз жұмысының мәнін білмейтіндер және бумен дем алатын заттардың химиялық құрамы туралы ойламайтындар ғана сенеді. Шын мәнінде, темекі шегудің бұл әдісінің зияны пайдасынан әлдеқайда көп. Бірінші назар аудару керек-бұл статистика. Әрбір екінші темекі шегуші қарапайым темекіден бас тартпайды және оларды электронды темекімен бірге темекі шегуді жалғастырады. Темекіге тәуелділіктен құтылу ретінде бұл әдісті тиімді деп атауға болмайды. Сонымен қатар, адам қосымша жаман әдетке ие, атап айтқанда, жаңа құрылғыға психологиялық тәуелділікке ие болады. Денсаулыққа зиян келтірместен темекі шегу кез-келген жағдайда жұмыс істемейтіні анық.
Электронды темекінің зияны аурудың келесі белгілерінің пайда болуымен байланысты:
- Құрғақ және жұлдыру випинг сұйықтықтарының құрамындағы пропиленгликольге байланысты пайда болуы мүмкін. Бұл компоненттің мәні булану кезінде көмейді ылғалдандыру болып табылады, бірақ бу ингаляциясы аяқталғаннан кейін жұлдыру шырышты қабаты ылғалдың жетіспеушілігін сезінеді және бұл құрғақтық пен ауырсынумен көрінеді.
- Жөтел бірнеше себептерге байланысты пайда болуы мүмкін. Егер, мысалы, жаңадан пайда болған вапер бұрын әдеттегі темекі шегуді теріс пайдаланған болса, онда жөтел денеде жиналған шайырлардың кетуінің салдары болады. Тағы бір себеп-бірдей пропиленгликоль. Симптомның көрінуінің үшінші себебі дененің жаңа хоббиге үйренуі болады.
- Ықылық никотин компонентінің бумен жұтылуына байланысты пайда болады. Терең деммен жұту кезінде ауру тудыратын элементтер асқазанға жетіп, ықылық тудырады.
- Безеудің (безеудің) пайда болуы әдеттегі темекі шегуден бас тартудың салдары болып табылады.
- Жүрек айнуы хош иісті сұйықтықты сәтсіз таңдаумен немесе булану күшінің жоғарылауымен байланысты.
- Летаргия және бас ауруы темекі шегуді тоқтатуға байланысты денені қайта құрумен байланысты. Бұл аурулардың болуы ұйқысыздықпен бірге жүруі мүмкін.
- Бұлшықет ауыруы және құрысулар пропиленгликоль ағзаға сүт қышқылына енгеннен кейін оның өзгеруімен байланысты. Бұл белгілердің пайда болуын болдырмау үшін күн ішінде көбірек су ішу керек немесе глицерин негізіндегі сұйықтықтарды қолдану керек.
- Вэйп құрылғысын қолдануды бастағаннан кейін терлеудің жоғарылауы аллергияның дәлелі болып табылады. Вэйпинг-аллергиядан болатын зиян тек терлеуден ғана емес. Қышу, жұлдыру, денеде бөртпе пайда болуы мүмкін.
- Егер сіз сұйықтықты пропиленгликолмен глицеринге ауыстырсаңыз, диарея өтеді.
- Түтіннен бас тартқаннан кейін қызыл иектің қан кетуі және аузындағы жаралардың пайда болуы пайда болады. Кәдімгі темекі шегу кезінде ауыз қуысы ыстық түтіннен қорғалған және ауыз қуысының Сағыз қабырғалары қалыңдатылған. Темекіні тастағаннан кейін қабық жұқа және сезімтал болады, сондықтан қан кету проблемалары пайда болады.
- Жүрек соғу жиілігінің жоғарылауы, айналуы випинг сұйықтығындағы никотиннің дұрыс таңдалмаған дозасының салдары болуы мүмкін. Мұндай белгілер пайда болған жағдайда никотинсіз сұйықтықтарды қолдануға болады.
«Ұрпақ саулығы – ұлт саулығы», «Жастар ел болашағы» дейміз. Алайда жылдар жылжыған сайын, технологиялар дамыған сайын жас ұрпақтың денсаулығына зиян қатерлі заттардың қатары көбейіп барады. Абыройдан айыратын алкоголь мен естен тандыратын есірткіден арыла алмай жүргенде ұрпақ санасын улайтын тағы бір тұйыққа тап болдық. Мерейімізді өсіре ме деп жүрген жастардың соның ішінде мектеп оқушыларының ермегіне айналған электронды шылымның алдын алмасақ ертеңгі күні шешілмейтін түйінге айналатыны сөзсіз.
Дігәр Айтмұханбет
Қарой ауылдық округі әкімі
аппаратының бас маман іс-жүргізушісі
